نهاوند، شهر خفته ساسانى/ شهر سراب های زلال در انتظار مسافران

به گزارش خبرنگار مهر، نهاوند از شهرستانهای مهم تاریخی استان همدان به شمار می آید و نظریه‌های مختلفی از پیشینه تاریخی این منطقه باستانی باقی مانده است.

برخی از مورخان نهاوند را محل پهلو گرفتن کشتی نوح می‌دانند و به استناد تحقیقات باستان‌شناسان در تپه گیان نهاوند، از پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح تا هزاره اول قبل از میلاد قومی در این منطقه زندگی می کرده که تمدنی شبیه تمدن بین النهرین داشته و بعدها به دست اقوام دیگر از بین رفته اند.

شهرستان نهاوند از شمال به شهرستان تویسرکان، از شمال غربی به شهرستان کنگاور در استان

کرمانشاه، از شرق به بخش سامن در شهرستان ملایر، از جنوب به شهرستان سلسله و دلفان در استان لرستان و از غرب به شهرستان کرمانشاه محدود می‌شود.

نهاوند از نواحی ممتاز استان همدان به شمار می‌رود

نهاوند به علت دارا بودن موقعیت جغرافیایی ویژه، آب فراوان و خاک مستعد از نواحی ممتاز استان همدان به شمار می‌رود و از مکان‌ های دیدنی و تاریخی متعددی برخوردار است.

سراب گاماسیاب، سراب ملوسان، سراب فارسبان، سراب کنگاور، کهنه جنگل ‌و سراب گیان، خرابه‌های قلعه سرسام گبری، کتیبه و ستون‌های معبد لااودیسه، تپه باستانی گیان، حمام حاج آقا تراب، مسجد جامع نهاوند، مقبره شیخ‌ ابوالعباس نهاوندی، مقبره نعمان‌ابن مقرن، شاه‌زاده محمد وعلی، تالاب وسج، تالاب (آب‌بند) رودباری و بوستان جنگلی ابوذر از جمله مکان‌های دیدنی و تاریخی این شهرستان به شمار می‌آیند.

شهر نهاوند مقارن انقراض هخامنشیان در حمله اسکندر مورد تاخت و تاز قرار گرفت ولی بنا به تحقیق آنوبانینی به کمک دژ و باروهای محکم در امان ماند.

یزگرد سوم دژ محکمی در نهاوند بنا کرد

سلوکیان نیز به این شهر حمله کردند و پس از فتح آن مدتی در آنجا اقامت داشتند اما در دوره فرمانروایی اشکانیان اوضاع شهر نهاوند به درستی معلوم نیست ولی در دوره ساسانیان، یزگرد سوم دژ محکمی در آن بنا کرد که تابستان‌ها را در آن به سر می‌برد.

در این زمان نهاوند از نظر سوق‌الجیشی یکی از نقاط مهم محسوب می‌شد و در حمله اعراب به ایران، سپاهیان عرب با مقاومت سپاهیان ایران در نهاوند روبرو شدند.

در زمان ملک‌شاه سلجوقی، خواجه نظام‌الملک که برای بازدید از نظامیه بغداد راهی این شهر بود، بین راه به دست یکی از فداییان اسماعیلیه به قتل رسیده که از این رو گفته می‌شود که مقبره او در شهر نهاوند است.

در دوره قاجار، ناصرالدین شاه ضمن بازدید از این شهر دستور داد تا قلعه نهاوند را که اثری تاریخی محسوب می‌شد، خراب و ویران کنند و بدین ترتیب، یافته‌های باستان شناختی و منابع مکتوب و موجود تاریخی، حاکی از کهنسالی این خطه از سرزمین ایران و جلوه‌ای ماندگار از تاریخ پرفراز و نشیب آن است.

گذشته از آثار تاریخی، شهرستان نهاوند در استان همدان یکی از مناطق مملو از جاذبه های طبیعی است که نظر مسافران را به خود جلب کرده است.

نهاوند سرچشمه اصلی بزرگترین رود کشور یعنی کرخه است

موقعیت ویژه جغرافیایی نهاوند به لحاظ آب و هوا و کوه های مرتفع باعث بارش های نسبتاً مناسبی در سطح شهرستان شده به گونه ای که این شهرستان به عنوان سرچشمه اصلی بزرگترین رود کشور یعنی کرخه است و به واسطه آب فراوان به شهر سراب ها معروف شده است .

باغ های نهاوند علاوه بر اینکه همواره موجب انس و الفت شهروندان با طبیعت بوده اند برای افراد غیر بومی نیز زیبا ترین جاذبه ها را داشته اند و این گستره سبزاز حاشیه شهر تا ورای رودخانه گاماسیاب امتداد دارد .

نهاوند با داشتن 264دهنه سراب، چشمه و رشته قنات به شهر سراب ها معروف است و از این نظر بسیار غنی بوده و جایگاه نخست را در استان همدان داراست.

سراب گاماسیاب ، سراب نیلوفر ، سراب گیان ، سراب فارسبان ، سراب باروداب و سراب ملوسان با حیات وحش منحصر به فردش معروف ترین سراب های نهاوند هستند که هر کدام می تواند نمادی زیبا برای معرفی غنای طبیعت نهاوند وجایگاهی برای جذب گردشگر باشد.

سراب گیان از عجایب زیبای خلقت است

این سراب با چشمه های جوشان، پر آب و زلال در 21 کیلومتری جنوب غربی نهاوند در پای کوه های گرو از سلسله جبال زاگرس در امتداد دره ای به نام "درون" که دوکوه بزبی و گوچال آنرا احاطه کرده اند واقع شده است.

طول جنگل سراب گیان دو و نیم کیلومتر است که در کف این دره به وجود آمده است.

پوشش گیاهی این منطقه از نوع گون و چمنزار است و در کوه های مرتفع این منطقه زمین های بی گیاه به خصوص در سراشیبی تند کوهها و جاه های سنگلاخ که فاقد طبقه ضخیم و مساعد خاک قابل رویش است بسیار به چشم می خورد و جاهای وسیعی را در برمی گیرد.

در جنوب غربی گیان منطقه جنگلی سراب به وسعت 90 هکتار یکی از عجایب زیبایی خلقت و نشانه عظمت آفریدگار هستی بخش کائنات است.

این جنگل در سه کیلومتری گیان واقع شده و دارای انواع و اقسام درختان بزرگ و کهنسال و کوچک است که به طور خودرو در کنار مسیر آب سراب روئیده اند.

بخش عمده سراب گاماسیاب در نهاوند واقع است

حوضه گاماسیاب در برگیرنده یکی از سرشاخه اصلی و اولیه سیستم رودخانه ای کرخه و دز است.

در قلمرو این حوزه شهرستان های نهاوند ، بروجرد و کنگاور واقع شده اند، اما بخش عمده آن از نظر تقسیمات کشوری در قلمرو شهرستان نهاوند واقع شده است.

سراب فارسبان نیز در نزدیکی روستای فارسبان در 26 کیلومتری غرب نهاوند در روستای کمالوند واقع شده است.

متوسط آب دهی سالانه آن یک و نیم متر مکعب در ثانیه است و مازاد این چشمه، پس از سیراب کردن زمین های کشاورزی مسیر خود، به رودخانه گاماسیاب می ریزد.

حمام حاج آقا تراب نهاوند به حمام دوقلو شهرت دارد

حمام حاج آقا تراب یا حمام دوقلو در محله علی آباد واقع در بافت قدیمی شهر نهاوند قرار دارد.

در سردر ورودی این بنا کتیبه ای نصب شده که نام بانی حمام و تاریخ ساخت آن را، سال1230هجری شمسی در زمان ناصرالدین شاه قاجار بیان می کند ولی به سبک دوران صفویه ساخته شده است.

علت شهرت آن به حمام دوقلو، به دلیل آن است که حمام از دو قسمت تشکیل شده و قسمت اول دارای سردینه و گرمینه بوده و فقط مورد استفاده رجال، اشراف و شاهزادگان قرار می گرفته و قسمت دوم همان حمام که آن هم به نوبه خود دارای سردینه و گرمینه بوده ویژه افراد عادی و طبقات پائین جامعه بوده است.

بر هلالی بالای ستون حمام، تصاویر زیبایی از شاهنامه نقش بسته است که گویای داستان جنگ رستم با دیو سفید است.

این تصاویر باهفت رنگ صحنه هایی از داستان شاهنامه را نشان می دهد که به طرز ماهرانه ای کاشی کاری شده است.

قسمت رختکن حمام نیز باگچ بری های اسلیمی، به زیبایی تزئین شده است.

این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان به موزه مردم شناسی تبدیل شده و در این موزه بخش های از سنت های مردم به صورت مجسمه در داخل حمام به نمایش در آمده است.

این بنای تاریخی در سال1356به ثبت آثار رسیده و در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی استفاده می شود.

سراب ملوسان زیستگاه برخی از حیوانات و پرندگان است

این سراب در 15 کیلومتری شمال غربی نهاوند، بالاتر از روستای ملوسان و پشت کوه های آردوشان و سیاه دره قرار گرفته و زیستگاه برخی از حیوانات و پرندگان نیز است.

آب این چشمه پر آب، به صورت رودی جریان می یابد و در بستر آن گونه هایی از ماهی ها زندگی می کنند.

مازاد این سراب، پس از سیراب کردن زمین های کشاورزی و روستاهای مسیر خود، به خرم رود می ریزد.

‌مسجد جامع نهاوند بر روی تپه ای بلند احداث شده است

این مسجد در ضلع غربی میدان آزادی نهاوند و بر روی تپه ای احداث شده است که برای رسیدن به درب آن باید ا ز25 پله بالا رفت.

بر محراب این مسجد قطعه سنگ حجاری شده ای به چشم می خورد که عده ی از کارشناسان با استفاده از آن بنای کنونی را متعلق به دوره سلجوقیان دانسته اند.

همچنین در قوس محراب، کتیبه سنگی کوچکتری نیز شامل تاریخ تعمیر مسجد و وجود نام ابو تراب نصب شده است که به 200سال گذشته تعلق دارد.

این مسجد، مانند بسیاری از مساجد قدیمی ایران، دارای سادگی خاصی بوده و تنها تزئینات مختصری با گل و بوته در حاشیه گنبد مرکزی آن دیده می شود.

معبد لائودیسه اثری بر جای مانده از سلوکیان است

از جمله آثار به جای مانده از سلوکیان در نهاوند، آثار معبدی است که منسوب به سلوکیان است و به معبد لااودیسه معروف بوده است اما مکان دقیق این معبد مشخص نیست.

آثاری که از نواحی تپه مرکزی شهر به نام تپه دوخواهران به دست آمده این احتمال را قوت می بخشد که محل معبد این مکان بوده است.

این معبد را آنتوخوس سوم پادشاه سلوکی در این شهر برای همسر خود، ملکه لائودیس بناکرده است.

در حفاری ها ی سال 1325 کتیبه بزرگی در 33سطر به خط یونانی پیدا شد که مربوط به آنتیوخوس سوم است.

ازدیگر آثار باقی مانده از این معبد، ستون، سرستون، ته ستون و تک سنگ های فراوان است که در بعضی از منازل و جلو درب برخی مغازه های شهر و اطراف شهر پراکنده است.

با این تفاسیر اایام نوروز فرصت مغتنمی است که با معرفی بیشتر جاذبه های گردشگری شهرستان نهاوند زمینه را برای حضور سایر میهمانان در ایام مختلف سال فراهم کرد.